Energieverbruik

Energieverbruik gebouwde omgeving in 2050 met 35% afgenomen ten opzichte van 2020, alle mogelijkheden voor duurzame energieproductie zijn benut en energie-infrastructuur is aangepast op duurzame bronnen.

Beleidskader

Deze doelstelling komt voort uit onderstaande beleidsdocumenten:

Beleidsdocument	Vastgesteld	Toelichting
Transitievisie Warmte deel I en deel II	2021	Deel I van de transitievisie warmte beschrijft de strategie en visie. Deel II beschrijft wanneer en in welke buurten we aan de slag gaan met de voorbereidingen om aardgasvrij te worden.
Programma Besparen	2022	In het programma is een strategie, visie en doelstelling op energie besparen in de gebouwde omgeving van Utrecht uitgewerkt voor woningen en zakelijk- en maatschappelijk vastgoed.
Programma zon op dak en netoplossingen	2022	In het programma is een strategie, visie en doelstelling voor zon op dak uitgewerkt en een aanpak voor netcongestie oplossingen die gelieerd zijn aan de zonnepanelen op daken.
Regionaal Uitvoeringsprogramma 1.0 (RES U16)	2021	In de RES 1.0 staat opgenomen hoe de regio 1,8 Terawattuur (TWh) aan wind- en zonne-energie in 2030 wil opwekken en welke warmtebronnen mogelijk beschikbaar zijn. Utrecht zet zich in om een bijdrage van 0,523 TWh te leveren aan dit regionale bod.
Voortgangsrapportage Energie van de stad	2023	Deze jaarrapportage informeert breed over de ontwikkelingen, voortgang, feitelijke resultaten en projectenportfolio van de energietransitie in de stad.

Voor deze doelstelling is nieuw beleid in de maak (de Klimaatvisie).

Effectindicatoren

Indicator		Nulmeting	Realisatie 2022	Doelstelling 2023	Doelstelling 2024	Doelstelling 2025	Doelstelling 2026
Aantal GWh opwek		2021	29%	142 GWK	153 GWh	164 GWh	178 GWh
Oorsprong	programma zon op dak en netoplossingen (juni 2022) en Regionale energiestrategie 1.0 (RES U16) (2021)
Toelichting	De doelstelling voor de komende jaren is opgebouwd uit zon op dak (kleinschalig en grootschalig zon op dak) en grootschalige opwek die voornamelijk na verwachting na 2026 gerealiseerd worden.
Bron	Bron realisatie: zonnemonitor2022. Voor de doelstelling: ambitie zon op dak + zonneveld Meijewetering.
Analyse	In 2022 waren nog geen grootschalige opwekprojecten gerealiseerd (zon op land of wind). Het genoemde percentage in 2022 duidt de realisatie van zon op dak aan (ten opzichte van de vroegere doelstelling 20% zon op dak in 2025 gerealiseerd). Die doelstelling was in 2022 al gerealiseerd. Voor verdere informatie verwijzen we naar de Zonnemonitor 2022 en de Voortgangsrapportage RES U16 2023.
% duurzame warmte		2020	56%	56%	60%	60%	65%
Oorsprong	Energieagenda's 2016-2019
Toelichting	Deze doelstelling bestaat uit het percentage geleverde warmte dat uit duurzame bronnen komt.
Bron	Eneco
Analyse	In de samenwerkingsovereenkomst met Eneco hebben we met Eneco prestatieafspraken gemaakt op het % duurzame bronnen. Dit is 50% in 2025, 67.5% in 2030, 90% in 2035 en 100% in 2040.
% gebouwen zonder aardgasaansluiting		2020	32%	34%	35%	37%	38%
Oorsprong	Nieuwe doelstelling aangekondigd in de Voorjaarsnota 2021
Toelichting	Nieuwe indicator per 1-1-2022
Bron	Netwerkbedrijf Stedin
Analyse	De verwachting is dat het percentage gebouwen zonder gasaansluiting gaat stijgen, op basis van drie pijlers: 1) groei van de stad (nieuwbouw zonder gasaansluiting), 2) autonome afsluitingen kookgas en warmtepompen en 3) de buurtaanpak aardgasvrij.
Verandering energieverbruik gebouwde omgeving tov 2020.		2020	Verwacht februari 2024	-3,5%	-4,7%	-5,8%	-7,0%
Oorsprong	Programma energie besparen gebouwde omgeving 2022-2030
Toelichting	Voor woningen leiden deze percentages naar een ambitie van 3000 tot 5000 energiebesparende maatregelen per jaar.
Bron	Klimaatmonitor
Analyse	De doelstelling uit het programma besparen is dat we in 2050 een besparing van 35% hebben gerealiseerd in de bebouwde omgeving ten opzicht van 2020. Omgerekend is dit een besparing van 1,17% per jaar bij lineair afname.

Uitgebreidere informatie over indicatoren die betrekking hebben op deze doelstelling is te vinden:

Zonnemonitor 2022
Voortgangsrapportage RES U16 202

Activiteiten

Om onze doelstelling te bereiken, gaan wij het volgende doen:

Nieuwe activiteiten in het begrotingsjaar
Uitvoeren programma Elektriciteit (eind 2023/begin 2024) en Netcongestie (gereed in 2030).
Opstellen en/of actualiseren bronnenstrategie voor de Warmtetransitie (gereed in Q4 2024).
Afronden besluitvorming Overvecht-Noord en start van traject richting uitvoering (gereed in Q1 2024).
Routekaart voor aanpak aardgasvrij binnenstad opstellen en bestuurlijk vaststellen (gereed in Q4 2024).
Uitvoering Plan van aanpak Verduurzaming en Aardgasvrij maken van bedrijventerreinen (gereed in 2050).
Starten met een stadsbrede aanpak voor het traject naar elektrisch koken (gereed in Q2 2024).
Opstarten traject herijking Transitievisie Warmte (Warmte programma) (gereed Q1 2024).
Toewerken naar besluitvorming over uitvoeringsbedrijf voor buurtaanpak aardgasvrij (gereed in Q4 2024).
Start uitvoering aanpak particuliere verhuurders (woningen en bedrijven) (gereed in Q1 2024).
Plan van aanpak opschaling pilots netoplossingen zon op dak (gereed in Q2 2024).
Integrale gebiedsprocessen opstarten om duurzame energie binnen de vastgestelde zoekgebieden te ontwikkelen (proactief) (gereed in Q3 2024).
Initiatiefnemers van duurzame energieprojecten binnen de vastgestelde zoekgebieden faciliteren (reactief) (gereed in Q3 2024).
Vergunningverlening zonnevelden die in 2023 in voorbereiding zijn (Ockhuizen, Nedereindse Plas) (gereed in Q3 2024).

Activiteiten die we niet meer doen
Kantoren label C verplichting is nu onderdeel van reguliere handhavingstraject en daarmee geen apart traject meer.

Activiteiten die we blijven doen
Ruimtelijke inpassing energie-infrastructuur boven en onder de grond
Werken aan de verduurzaming van het bestaande warmtenet door het toevoegen van duurzame bronnen en opslag en het verbeteren van de efficiëntie door te zoeken naar mogelijkheden om de retourtemperatuur te verlagen/betere uitkoeling te realiseren en de aanvoertemperatuur te verlagen.
Werken aan de kaders voor het realiseren van publiek eigendom in warmtenetten
Werken aan de kaders voor uitbreiding van of nieuwe warmtenetten.
Bodemenergiebeleid ontwikkelen.
Onderzoek en advisering bij de ontwikkeling van aquathermie bij gebiedsontwikkeling
Verder ontwikkelen buurtaanpak voor alle twaalf clusters in blok 1, binnenstad en bedrijventerreinen.
We geven uitvoering aan Programma energie besparen gebouwde omgeving. Dit richt zich bijvoorbeeld op de doelgroepen zoals koopwoningen (waaronder VvE’s en monumenten), huurwoningen, studentenwoningen en bedrijven en maatschappelijke instellingen. In dit programma zijn de thema’s het tegengaan van energiearmoede bij bewoners en ondernemers en het tegengaan van energieverspilling in het MKB opgenomen.
We geven uitvoering aan Programma zon op dak en netoplossingen.
We voeren de activiteiten uit het uitvoeringsprogramma RES1.0 uit en werken aan een herijking van RES voor besluitvorming medio 2025.
We zoeken naar aansluiting van energieaanbod op energievraag, ook voor grootschalige opwekprojecten
We onderzoeken de mogelijkheden voor een ontwikkelbedrijf
(Voorbereiden) besluitvorming deelname Stedin, verwacht besluit Q4 2024
In alle clusters van blok 1 is gestart met de buurtaanpak aardgasvrij en onderzoek naar de warmte-alternatieven.

Financiën Energieverbruik

						x €1.000
	Rekening	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting
	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Baten	1.074	7.469	0	0	0	0
Energietransitie	1.074	7.469	0	0	0	0
Lasten	7.309	16.781	11.845	11.620	11.770	9.700
Energietransitie	7.309	16.781	11.845	11.620	11.770	9.700
Saldo Baten en Lasten	-6.235	-9.312	-11.845	-11.620	-11.770	-9.700
Onttrekking reserves	465	1.247	675	100	100	100
Toevoeging reserves	0	2.781	0	0	0	0
Saldo onttrekkingen en toevoegingen reserves	465	-1.534	675	100	100	100
Totaal	-5.770	-10.846	-11.170	-11.520	-11.670	-9.600

In onderstaande tabel zijn de verschillen in de baten, lasten en reserves ten opzichte van begrotingsjaar 2023 toegelicht.

	x €1.000
Toelichting verschillen	Bedrag	I/S
Baten
Rijksmiddelen Energiearmoede zijn nog niet opgenomen in de begroting 2024	-5.038	I
Rijksmiddelen Nationaal Isolatieprogramma (NIP) zijn nog niet opgenomen in de begroting 2024	-984	I
Middelen Voucherregeling isolatiemaatregelen vanuit provincie zijn in 2023 besteed en lopen niet door in 2024	-899	I
Lasten
Extra inzet gebiedsgerichte aanpak warmtetransitie	1.000	S
Extra inzet uitvoeringskosten energietransitie (zon op dak en klimaatvisie)	1.000	S
Extra inzet op slimme netoplossingen, samenwerkingen en innovatie voor de aanpak van de netcongestieproblematiek	750	I
Inzet rijksmiddelen Energiearmoede en Nationaal Isolatieprogramma (NIP) zijn nog niet opgenomen in de begroting voor 2024	-6.022	I
Middelen Voucherregeling isolatiemaatregelen vanuit provincie zijn in 2023 besteed	-899	I
Middelen uitvoeringskosten Klimaatakkoord uit de Meicirculaire 2022 zijn in 2022 en 2023 besteed.	-525	I
Reserves
Onttrekkingen
Inzet uitvoering Klimaatakkoord en risicoafdekking duurzaamheidsleningen in 2023	-572	I
Toevoegingen
Middelen uit coronamaatregelenpakket voor aardgasvrij Overvecht-Noord in 2023 toegevoegd aan reserve Aardgasvrije wijken, waarmee deze beschikbaar blijven voor Overvecht-Noord en risicoafdekking Duurzaamheidsleningen in 2023	-2.781	I

Rijksmiddelen Energietransitie
Het financiële meerjarenbeeld van baten en lasten op het onderdeel Energietransitie geeft nog geen inzicht in de middelen die vanuit het rijk worden ontvangen voor de uitvoering van het Klimaatakkoord (CDOKE-regeling). Doordat deze middelen recent zijn toegekend als Specifieke Uitkering (SPUK) zijn deze bedragen nog niet opgenomen in deze begroting. Het gaat om een bedrag van circa 12 miljoen euro dat in de periode 2023 tot en met 2027 zal worden besteed. Over de inzet van deze middelen wordt jaarlijks in de raadsbrief jaarplan Energietransitie gerapporteerd.

Beïnvloedbaarheid

De grafiek hieronder laat zien welk percentage van de lasten van deze doelstelling beïnvloedbaar is.

Voor het jaar 2024 was de doelstelling Energieverbruik voor 55 procent beïnvloedbaar. Voor het jaar 2025 voor 57 procent beïnvloedbaar Voor het jaar 2026 voor 62 procent beïnvloedbaar Voor het jaar 2027 voor 60 procent beïnvloedbaar

Binnen deze doelstelling is een groot deel van de lasten beïnvloedbaar. Dit komt omdat de opgave Energietransitie geen wettelijke taak is. Het Rijk werkt echter aan wetgeving (WGIW, WvW) waarmee de gemeente kan sturen op doelstellingen uit het Klimaatakkoord. Daardoor wordt de opgave Energietransitie in de toekomst een wettelijke taak. De budgetten liggen voor het grootste deel niet vast in bestuurlijke of juridische verplichtingen, maar de (proces)inzet is wel een voorwaarde om de doelen uit het Klimaatakkoord te halen. Het Rijk stelt hiervoor ook middelen ter beschikking aan gemeenten.
Naast deze structurele middelen is in het coalitieakkoord incidenteel geld beschikbaar gesteld voor duurzame opwekking (zon), klimaatberaad en versnelling wijkaanpak. Deze incidentele middelen zijn beïnvloedbaar.