Leefomgeving en ondergrond

Utrecht werkt aan het verbeteren van lucht- en geluidkwaliteit en een gezonde, veilige leefomgeving en ondergrond.

Beleidskader

Deze doelstelling komt voort uit onderstaande beleidsdocumenten:

Beleidsdocument	Vastgesteld	Toelichting
Geluidnota Utrecht	2014	Vult de gemeentelijke beleidsvrijheid in voor het beheersen en voorkomen van geluidshinder bij ontwikkelingen.
Actieplan Geluid	2019	Bevat concrete acties ter verbetering van de akoestische situatie door de aanpak van bestaande knelpunten.
Nota Externe veiligheid	2007	Vult de gemeentelijke beleidsvrijheid in om in bijzondere gevallen af te wijken van het plaatsgebonden risico en het groepsrisico.
Luchtkwaliteitsbeleid en –uitvoeringsprogramma ‘Utrecht kiest voor gezonde lucht’	2020	Beleid en maatregelen om snel gezondheidswinst te bereiken door maatregelen te nemen die de luchtkwaliteit verbeteren op weg naar de WHO-advieswaarden-2005.
Actieplan Schoon Vervoer	2015	Beleid en maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren en om CO2 te reduceren door het faciliteren en stimuleren van schoon vervoer en -waar nodig- te reguleren.
Gebiedsplan gebiedsgericht grondwaterbeheer en visie op duurzaam gebruik van de ondergrond	2015	Beheer van de kwaliteit van het grondwater van een groot deel van de stad. Voor dit onderwerp is nieuw beleid in de maak. Dit kan leiden tot een aanpassing van doelstelling en indicatoren in de volgende programmabegroting.
Nota Bodembeheer 2017-2027	2017	Faciliteert het gebruik maken van bodemkwaliteitskaarten om de kwaliteit van de bodem te bepalen.
Gemeentelijk beleid inzake PFAS	2020	Aanvulling op de Nota Bodembeheer.
Beleidsnota Geluid en Trillingen	Ter inzage gelegd mei 2023	De nota maakt het onder andere mogelijk om bij nieuwe ontwikkelingen strengere waarden te hanteren dan de wet. Voor dit onderwerp is nieuw beleid in de maak. Dit kan leiden tot een aanpassing van doelstelling en indicatoren in de volgende programmabegroting.
Beleidsnota Omgevingsveiligheid	Ter inzage gelegd juni 2023	De nota vult de gemeentelijke beleidsvrijheid op gebied van vervoer van, en werken met, gevaarlijke stoffen in. Voor dit onderwerp is nieuw beleid in de maak. Dit kan leiden tot een aanpassing van doelstelling en indicatoren in de volgende programmabegroting.
Beleidsnota Luchtkwaliteit	Ter inzage gelegd juni 2023	De nota bevat beleid om met luchtkwaliteitsmaatregelen te streven naar de WHO-advieswaarden van 2021. Voor dit onderwerp is nieuw beleid in de maak. Dit kan leiden tot een aanpassing van doelstelling en indicatoren in de volgende programmabegroting.
Visie Stadswater	Besluitvorming najaar 2023	Het beleid richt zich op het gebruik van het openbare water waar je kan varen of zwemmen en op de oevers waar je kan verblijven en wandelen. Voor dit onderwerp is nieuw beleid in de maak. Dit kan leiden tot een aanpassing van doelstellingen en indicatoren in de volgende programmabegroting.

Effectindicatoren

Indicator		Nulmeting	Realisatie 2022	Doelstelling 2023	Doelstelling 2024	Doelstelling 2025	Doelstelling 2026
% inwoners dat vaak overlast van lawaai ervaart.		30% (2015)	n.v.t.	n.v.t.	≤30%	≤30%	≤30%
Oorsprong	Raadsbesluit ‘Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting’. De indicator wordt opgenomen in de nieuwe beleidsnota Geluid en Trillingen.
Toelichting	Utrecht groeit en verdicht, maar we hebben de ambitie om het percentage bewoners dat vaak overlast van lawaai ervaart te verlagen.
Bron	Inwonersenquête
Analyse	in 2021 bedroeg het percentage 38%. Daarom stellen we 30% of lager als doel. De cijfers zijn afkomstig uit de inwonersenqûete, die eens in de twee jaar wordt uitgevoerd.
Jaargemiddelde concentraties fijnstof PM10.		32,6 µg/m³ (2011)	verwacht eind 2023	max. 21 μg/m³	max. 20 μg/m³	max. 19 μg/m³	max. 18 µg/m³
Oorsprong	Raadsbesluit ‘Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting’. De indicator wordt opgenomen in de nieuwe beleidsnota Luchtkwaliteit.
Toelichting	Ons beleid is gericht op het voortzetten van de meerjarige dalende trend die blijkt uit de realisatiecijfers over de afgelopen jaren.
Bron	Monitoringsrapportage en Duurzaamheidsverslag
Analyse	Het voorlopige realisatiecijfer over 2021 is 20,8 μg/m³. Een overschrijding van de wettelijke norm (jaarnorm) wordt niet verwacht. De concentraties geven inzicht in de meerjarige (dalende) trend.
Jaargemiddelde concentraties fijnstof PM2,5.		18,9 µg/m³ (2013)	Verwacht eind 2023	max. 12 μg/m³	max. 12 μg/m³	max. 11 μg/m³	max. 10 µg/m³
Oorsprong	Raadsbesluit ‘Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting’. De indicator wordt opgenomen in de nieuwe beleidsnota Luchtkwaliteit.
Toelichting	Ons beleid is gericht op het voorzetten van de meerjarige dalende trend die blijkt uit de realisatiecijfers over de afgelopen jaren.
Bron	Monitoringsrapportage en Duurzaamheidsverslag
Analyse	Het voorlopige realisatiecijfer over 2021 is 12,1 μg/m³ . Een overschrijding van de wettelijke norm (jaarnorm) wordt niet verwacht. De concentraties geven inzicht in de meerjarige (dalende) trend.
Jaargemiddelde concentraties stikstofdioxide NO2.		42 µg/m³ (2011)	Verwacht eind 2023	max. 33 µg/m³	max. 32 µg/m³	max. 28 µg/m³	max. 25 µg/m³
Oorsprong	Raadsbesluit ‘Aanpassing beleidscyclus en programmabegroting’. De indicator wordt opgenomen in de nieuwe beleidsnota Luchtkwaliteit.
Toelichting	Ons beleid is gericht op het voorzetten van de meerjarige dalende trend die blijkt uit de realisatiecijfers over de afgelopen jaren.
Bron	Monitoringsrapportage en Duurzaamheidsverslag
Analyse	Het voorlopige realisatiecijfer over 2021 is 32,8 μg/m³ . Een overschrijding van de wettelijke norm (jaarnorm) wordt niet verwacht. De concentraties geven inzicht in de meerjarige (dalende) trend.

Uitgebreidere informatie over indicatoren die betrekking hebben op deze doelstelling is te vinden:

Activiteiten

Om onze doelstelling te bereiken, gaan wij het volgende doen:

Nieuwe activiteiten in het begrotingsjaar
Geluid en trillingen: we werken de Beleidsnota Geluid en Trillingen uit in een uitvoeringsprogramma (gereed in Q4 2024).
Geluid en trillingen: we gebruiken het uitvoeringsprogramma als invulling van de verplichting vanuit Europa een actieplan op te stellen (gereed in Q4 2024).
Geluid en trillingen: we onderzoeken de mogelijkheden van soundscaping om beter inzicht te krijgen in maatregelen die de geluidskwaliteit verbeteren (gereed in 2024).
Omgevingsveiligheid: we onderzoeken of voldoende wordt gecommuniceerd over risico’s van gevaarlijke stoffen (gereed in Q3 2024).
Omgevingsveiligheid: we onderzoeken of, waar nodig, risicocommunicatie kan worden verbeterd (gereed in 2024).
Luchtkwaliteit: we werken de Beleidsnota Luchtkwaliteit uit in een uitvoeringsprogramma met aanvullende maatregelen (gereed in Q2 2024).
Luchtkwaliteit: we onderzoeken of we (ook) met sensoren kunnen gaan meten (gereed in Q2 2024).
Bodem en ondergrond: we leggen een visie en beleidsnota op de ondergrond ter besluitvorming voor aan de raad en vertalen het daarna door naar een uitvoeringsprogramma (Visie en beleidsnota gereed in Q1 2024).
Bodem en ondergrond: we dragen een deel van de wettelijke en daarmee geassocieerde taken over aan de Regionale Uitvoeringsdienst Utrecht (RUD) (gereed in Q4 2024).
Bodem en ondergrond: we stellen beleid op voor lood en bodembiodiversiteit en geven onder voorbehoud van vaststelling uitvoering aan het beleid (gereed in 2024).
De Groene Verantwoordingsdag vindt voor het eerst plaats (gereed in 2024).

Activiteiten die we niet meer doen
We werken niet meer aan de aan RUD overgedragen bodemtaken.

Activiteiten die we blijven doen
We adviseren over milieu-aspecten bij ruimtelijke ontwikkelingen, waarbij ambities op projectniveau integraal afgewogen worden.
We maken jaarlijks het Duurzaamheidsverslag, waarin we gedetailleerd rapporteren over de stand van zaken met betrekking tot duurzaamheid.
Geluid en trillingen: we stellen compenserende voorwaarden bij ruimtelijke ontwikkelingen (zoals geluidluwe gevels en rustige buitenruimten).
Geluid en trillingen: we streven naar een maximaal geluidsniveau van 63 dB, strenger dan de wet voorschrijft, bij nieuwe woningbouwontwikkelingen
Geluid en trillingen: we stellen grenswaarden aan trillingen bij nieuwe woningen langs het spoor.
Geluid en trillingen: we verbeteren bestaande knelpunten door maatregelen te nemen.
Geluid en trillingen: we voeren geluidsaneringsprojecten uit waarmee we op kosten van de Rijksoverheid in aanmerking komende woningen voorzien van geluidisolatie.
Omgevingsveiligheid: we vullen het Register Externe Veiligheid als vervanger van de landelijke Risicokaart.
Luchtkwaliteit: we voeren luchtkwaliteitsmaatregelen (milieuzones, bouwwerktuigen, houtstook) uit waarmee we voortdurend de emissies van vervuilende stoffen verminderen, en monitoren de effecten via berekeningen en metingen.
Luchtkwaliteit: we werken landelijk samen in het Schone Lucht Akkoord.
Luchtkwaliteit: we onderzoeken doorlopend of er nieuwe extra maatregelen nodig en haalbaar zijn om emissies van vervuilende stoffen te verminderen.
Stikstofdepositie: we adviseren bij ruimtelijke projecten en maken/controleren berekeningen.
Emissieloos vervoer: we stimuleren en faciliteren de transitie naar emissieloos vervoer door oplaadinfrastructuur bij te plaatsen en plaatsen snelladers op winkellocaties en bij sportvoorzieningen.
Bodem en ondergrond: we voeren regie op het gebruik van de ondergrond om nieuwe (complexe) opgaven mogelijk te maken met het oog op balans in de 4 B’s (beschermen, beheren, benutten, beter maken). We nemen deel aan omgevingstafels (Omgevingswet) voor kleinere projecten.
Bodem en ondergrond: we ontwikkelen, actualiseren en gebruiken het 3D-model en digitale tools.
Bodem en ondergrond: we actualiseren het Gebiedsplan Gebiedsgericht Grondwaterbeheer.
Bodem en ondergrond: we voeren nazorgactiviteiten uit bij de Nedereindse Plas en het Griftpark en doen daarnaast onderzoek op historische spoedlocaties.
Bodem en ondergrond: we stellen een bodembelastingskaart ontplofbare oorlogsresten op en beheren deze.

Financiën Leefomgeving en ondergrond

						x €1.000
	Rekening	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting
	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Baten	2.209	3.109	821	571	671	671
Bodem en ondergond	1.352	2.705	498	148	148	148
Lucht, Geluid, Trillingen, Omg. veiligh.	14	102	0	0	0	0
Aanpak Luchtkwaliteit en Emissieloos ver	844	302	323	423	523	523
Lasten	6.903	10.918	7.361	7.419	6.998	5.848
Wettelijke taken Milieu	627	585	29	29	29	29
Bodem en ondergond	3.318	6.970	3.373	3.023	3.023	3.023
Lucht, Geluid, Trillingen, Omg. veiligh.	606	614	1.143	1.133	1.133	1.133
Aanpak Luchtkwaliteit en Emissieloos ver	2.353	2.749	2.816	3.234	2.813	1.663
Saldo Baten en Lasten	-4.694	-7.809	-6.540	-6.848	-6.327	-5.177
Onttrekking reserves	836	211	56	424	35	35
Toevoeging reserves	100	100	100	100	132	132
Saldo onttrekkingen en toevoegingen reserves	736	111	-44	324	-97	-97
Totaal	-3.958	-7.698	-6.584	-6.524	-6.424	-5.274

In onderstaande tabel zijn de verschillen in de baten, lasten en reserves ten opzichte van begrotingsjaar 2023 toegelicht.

	x €1.000
Toelichting verschillen	Bedrag	I/S
Baten
In 2023 zijn specifieke uitkeringen (SPUK) incidenteel toegekend voor de nazorg en pilot teerpompen bij het Griftpark, buitenproportionele opgaven waaronder PFAS, lood en niet genormeerde stoffen, onderzoek naar gestimuleerde biologische afbraak in het Griftpark en bodemsanering fase 1 en 2 van Bestparc onderzoek.	-2.240	I
Lasten
In 2024 nemen de lasten af door incidenteel toegekende (SPUK) middelen voor 2023, zie toelichting baten.	-2.245	I
Incidentele middelen 2023 voor de herinvesteringen Bestparconderzoek vervallen vanaf 2024.	-1.369	I

Beïnvloedbaarheid

De grafiek hieronder laat zien welk percentage van de lasten van deze doelstelling beïnvloedbaar is.

Voor het jaar 2024 was de doelstelling Leefomgeving en ondergrond voor 32 procent beïnvloedbaar. Voor het jaar 2025 voor 34 procent beïnvloedbaar Voor het jaar 2026 voor 36 procent beïnvloedbaar Voor het jaar 2027 voor 24 procent beïnvloedbaar

De lasten binnen deze doelstelling zijn maar deels beïnvloedbaar , omdat grotendeels betrekking heeft op wettelijke taken. Lucht, Geluid, Trillingen en Omgevingsveiligheid en betreft een mix van beleidsinzet, monitoring, advisering en verantwoording op de genoemde onderdelen en andere milieuaspecten (PFAS, Stikstof, bestrijdingsmiddelen). Dit in samenhang met het product Aanpak Luchtkwaliteit en Emissieloos vervoer waar diverse maatregelen op het gebied van Luchtkwaliteit worden uitgevoerd. Het budget voor bodemverontreiniging is ook deels beïnvloedbaar. De bekostiging van deze taak wordt op dit moment grotendeels via (incidentele) SPUKS toegekend.